18:15 O‘zbekchasini unutganlar uchun mitti lug‘at | |
 So‘zlashuv tilida juda ko‘p o‘zbekcha yoki o‘zbekchalashgan so‘zlarning o‘rnini yot so‘zlar egallab olgan. Aslida, bu so‘zlarning soddaroq, qisqaroq, tushunarliroq o‘zbekcha shakli bor. Lekin negadir begona so‘zlarni qo‘llayveramiz. Bu narsa ongimizga shu qadar singib ketganidan qanday holga tushib qolganimizni sezmaymiz ham. Taqvimning bu galgi soni til mavzusiga bag‘ishlangani bois shunday so‘zlardan ayrimlari uchun kichik bir lug‘at tuzdik. Ba’zilar lug‘atimizdagi so‘zlar yanglish yozilibdi, ruscha imlosi boshqacha bo‘ladi, deb e’tiroz bildirishi mumkin. Bu e’tiroz o‘rinsiz. Chunki biz o‘zbekmiz, o‘zbekcha talaffuz qilamiz. Shu sababli tilimizdagi begona so‘zlarni ham o‘zbekcha imloda beramiz. Avans – bo‘nak. Aklad – oylik, maosh. Balnisa – kasalxona, shifoxona. Brat – aka, akaxon. Vapshe, obshe – umuman. Aslida “umuman” so‘zini ham iloji boricha kam ishlatgan ma’qul. Golubsi – do‘lma. Da (telefon ko‘tarilganda) – eshitaman, labbay. Yoki xalqaro “alo” so‘zini ham ishlatish mumkin. Izdivatsa qilmoq – ustidan kulmoq. Kanikul – ta’til. Kapcho‘niy – dudlangan, qoq, sur. Karochi – qisqasi. Koja – teri, charm, ko‘n. Mazgi – miya. Malades – yashang, yasha, yashavor. Eskilar bu so‘z o‘rnida “barakalla” degan so‘zni ishlatishar edi. Marazilnik – muzlatgich. Mashennik – firibgar, qallob. Medsestra – hamshira. Mo‘shniy – kuchli, zo‘r. Narmalni – tuzuk, yaxshi, durust, chidasa bo‘ladi. Juda shu so‘zga mehr-muhabbatli bo‘lgan kishi “normal” deb ishlatishi ham mumkin. Har holda ruscha qo‘shimchasiz bo‘ladi. Naski – paypoq. Otdix – dam olish. Pashti – deyarli. Popkorn – oqtelpak, bodroq. Prayezd – kira haqi, yo‘lhaqi. Propka – tiqilinch (yo‘l); tiqin (idishda). Rayo‘n – tuman. Bu so‘z yoshi kattalar orasida hali-hanuz ishlatilyapti. Salyo‘niy – tuzlangan, tuzlama, sho‘r. Svejiy – yangi. Svet – chiroq. Subotnik – shanbalik. “Hashar” deyilsa, tamoman o‘zbekcha bo‘ladi. Travma – jarohat. Uje – bu so‘z alohida so‘z bilan tarjima qilinmaydi, qo‘shimchalardayoq ma’nosi ifodalanadi. Masalan, “Uje keldim” deyish o‘rniga “kelib bo‘ldim” deyiladi. Uspet qilmoq – ulgurmoq. Xalades – ilvira, ilkillama. Bu taomning o‘zbekcha nomini ayrim yoshi katta kishilargina bilsa kerak. Xaladilnik – sovutgich. Chtobi – uchun. Masalan, “Men atayin to‘liq gapirib berdim. Chtobi sen tushungin”. Men tushunishing uchun to‘liq aytdim, deyish qisqa, lo‘nda, o‘zbekcha. Ekanom qilmoq – tejamoq. Bu kichik lug‘atni yana to‘ldirish mumkin. Balki hozir yuqoridagi so‘zlarni o‘qib turib, u so‘z qolib ketibdi, bu so‘z qolib ketibdi, deb o‘ylagandirsiz. Qaysidir so‘zlar xayolga kelmagani aniq. Aziz vatandosh! Biz o‘zbekmiz, shu yurt farzandimiz. Boshqa barcha tillar va millatlarga hurmat saqlagan holda eng oldin o‘zimizni, o‘z tilimizni, o‘z millatimizni hurmat qilishimiz kerak. O‘zini hurmat qilmaganni boshqalar hurmatlashi amri mahol. Begona so‘zlardan qutulishga harakat qilib ko‘ring. To‘g‘ri, boshida sal g'alati tuyulishi mumkin. Lekin bu ishni kaneshna uddalay olasiz. masalan men srazi o'rgandim (Xazil) 
Manba: Oriftolib.uz | |
|
| |
Sayt Menyusi
Bo'limlar
Teglar
Eng ko'p o'qilganlar
Материалов за текущий период нет.
Homiladorlik Taqvimi
Saytdan izlash
So'rovnoma
Saytga Kirish
Hisobot
Reklama